خیانت در امانت چیست؟

یکی از جرایم مالی و جرایم علیه مالکیت و اموال، جرم خیانت در امانت است که در رابطه با یک مال عینی و معین می‌باشد. تعریف خیانت در امانت طبق ماده 674 قانون مجازات اسلامی به این شرح می‌باشد:

نقل قول: هرگاه اموال منقول و غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره، امانت، رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

جرم خیانت در امانت (در راستای سیاست‌های حبس زدایی و کاهش حبس تعزیری) به یکی از جرائم قابل بخشش تبدیل شده و پیگیری اموال آسیب دیده یا از بین رفته منوط به شکایت مالک می‌باشد. همچنین حداکثر و حداقل مجازات در نظر گرفته شده برای آن، به نصف تقلیل پیدا کرده است. به این ترتیب مدت زمان حبس مجرم از 6 ماه به 3 سال، به 3 ماه تا 18 ماه کاهش پیدا کرده است. البته ممکن است این حکم به صلاحدید دادگاه از 18 ماه نیز تجاوز کند.

در به وجود آمدن رابطه امانی میان صاحب مال و متصرف، دو شرط لازم است: 1- اجازه صاحب مال یا وکیل و قائم مقام قانونی او 2- منظور نشدن عوض در مقابل آن

در جرم خیانت در امانت دو نوع رابطه امانی وجود دارد که عبارتند از: امانت مالکانه (مالک به خواست و اراده خویش، مال خود را در اختیار شخصی قرار دهد) و امانت شرعی (مالک اطلاعی از وجود مال خود در نزد دیگری ندارد).

انواع خیانت در امانت

خیانت در امانت به شکل‌های مختلفی ممکن است صورت بپذیرد. از انواع خیانت در امانت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

خیانت در امانت توسط وکیل

زمانی جرم خیانت در امانت توسط وکیل صورت می‌گیرد که وکیل اقدام به تعدی، تفریط، تلف، تصاحب و وارد نمودن هر نوع ضرری به اموال منقول و یا غیرمنقول موکل خود کند. در این جا منظور از وکیل صرفا وکلای دادگستری نیست، بلکه هر شخصی که از طرف موکل به او وکالت داده شده است. در صورتی که خیانت در امانت توسط وکیل دادگستری صورت بگیرد، جز جرائم کیفری محسوب شده و در دادگاه کیفری به آن رسیدگی خواهد شد.

خیانت در امانت چک

خیانت در امانت چک زمانی رخ می‌دهد که دارنده چک ضمانتی، با مراجعه به بانک پیش از سررسید موعد چک، 0:34کند. صادر کننده چک می‌تواند برای اثبات جرم خیانت در امانت چک اقدام به ارائه متن تعهدنامه یا قرارداد، جمع آوری شاهدان و همچنین تنظیم استشهادیه نماید. رسیدگی به این شکایت در یکی از دادگاه های شهری که چک در آن نقد شده، انجام می‌شود.

خیانت در امانت سفته

اگر فردی بابت ضمانت تعهد یا قراردادی، سفته‌ای را تحویل طرف مقابل داده باشد، اما دریافت کننده سفته پیش از موعد مقرر از سفته استفاده کند، جرم خیانت در امانت سفته رخ می‌دهد. همچنین اگر پس از پایان قرارداد یا تعهد، شخص دریافت کننده سفته اقدام به بازگرداندن سفته ها نکند و همچنان آنها را در نزد خود نگه دارد، صاحب سفته می‌تواند با مراجعه به یک وکیل خیانت در امانت از وی شکایت کند. از آن جایی که این جرم از جمله جرم های قابل گذشت می‌باشد، تنها در صورتی مجازات برای مجرم اعمال می‌شود که علیه او شکایت تنظیم شده باشد، در غیر این صورت دادگاهی برای وی تشکیل نخواهد شد.

خیانت در امانت خودرو

اگر فردی به خودرویی که به صورت امانی از صاحب ماشین تحویل گرفته، آسیب برساند و یا آن را از بین ببرد، مرتکب جرم خیانت در امانت خودرو شده و در صورت شکایت صاحب مال، مجازات خواهد شد. همچنین در صورتی که صاحب خودرو به شخص دیگری برای فروش ماشین خود وکالت دهد و وکیل آسیبی به ماشین وارد کند یا از آن برای مصارف شخصی خود استفاده کند، مرتکب جرم خیانت در امانت خودرو شده است.

خیانت در امانت همسر

جرم خیانت در امانت همسر زمانی رخ می‌دهد که یکی از زوجین در مقابل اموال منقول، غیر منقول و یا مدیریت شرکتی که به صورت امانتی به وی واگذار شده، عملی خلاف تعهدات خود انجام دهد و اقدام به فروش یا آسیب رساندن به آنها کند. چنان چه زوج یا زوجه بابت استرداد اموال از دست رفته خود، به وکیل خیانت در امانت مراجعه کند، می‌تواند از همسر خود شکایت کرده و خسارت اموال از دست رفته خود را دریافت کند.

خیانت در امانت پول

اگر فردی پولی را به صورت امانی در اختیار شخص دیگری قرار دهد و برای بازگرداندن آن پول، زمان مشخصی تعیین شود، اما شخص مقابل از بازپرداخت پول در زمان مقرر خودداری کند، جرم خیانت در امانت پول صورت می‌گیرد. زمانی که فرد بخواهد برای پس گرفتن پول خود اقدام کند، باید ضمن ارائه شکوایه در دادگاه کیفری، دادخواستی را نیز در دادگاه حقوقی تنظیم کند. در غیر این صورت دادگاه کیفری با وجود اثبات جرم مجرم و صدور حکم به نفع شاکی، پولی را به شاکی عودت نخواهد داد. هنگام بازگرداندن پول، لزومی ندارد که حتما همان پول با همان شماره سریال عودت شود، زیرا این مورد در ارزش و اعتبار پول تاثیری ندارد.

ماده قانونی جرم خیانت در امانت

مواد قانونی 673 و 674 قانون مجازات اسلامی به صورت کامل در مورد این جرم توضیحاتی داده است که بالاتر، متن قانون 674 را برای شما قرار داده بودیم.

در ماده 673 قانون مجازات اسلامی نیز گفته شده است:

نقل قول هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق بدست آورده سوءاستفاده نماید به یک تا سه سال حبس محکوم خواهدشد.

نمونه رای خیانت در امانت

شاکی : حسین .......... متشاکی: صادق ..................
موضوع دادرسی :خیانت در امانت
تاریخ جلسه : 3/9/1393 ساعت :12
شرح شکایت و گردش کار :

اینجانب شاکی با هویت فوق در مورخه 28/3/1393 چهار عدد سکه تمام بهار آزادی به عنوان امانت نزد مشتکی¬عنه سپردم چندین دفعه به نامبرده مراجعه نموده و اظهارنامه هم ارسال نمودم. اما نامبرده پاسخگو نمی باشد و سکه‌ها را تحویل اینجانب نمی‌دهد.

علی هذا با عنایت به مراتب فوق تقاضای تعقیب کیفری دارم.با ارسال شکوائیه به دادسرای عمومی وانقلاب تهران دادستان محترم اقدام به ارجاع شکوائیه به شعبه سوم دادیاری می نماید.و این شعبه ضمن دادن دستورات از جمله استماع شهادت شهود شاکی و ارائه دلایل و مستندات و از مشتکی عنه به نحو حضوری تحقیق به عمل آید و پرونده به کلانتری برای تکمیل تحقیقات فرستاده می¬شود و تحقیقات به نحو کامل از شهود به عمل آمده و شهود شاکی اظهار داشته¬اند که چهارعدد سکه را شاکی به متهم امانت داده است

اما شاکی دلیل کتبی مبنی بر امانت قراردادن سکه¬ها نداشته است و متهم درکلانتری حاضر نگردیده است.پرونده مجددا بعد از انجام دستورات به شعبه سوم دادیاری ارجاع می شود.مفاد ماده 129 ق.آدک سابق به شاکی تفهیم می¬گیرد شاکی اظهار می دارد متهم نزد من آمد و گفت می خواهم 4 عدد سکه به کارپرداز شهرداری بدهم و من گفتم چک قبول نمی کنم.و ایشان گفت 4 عدد سکه را به صورت امانت به من بدهید اگر سکه ها راخرج کردم ظرف مدت یک هفته برای شما سکه می¬گیرم .من اعتماد کردم و سکه ها را به امانت نزد او گذاشتم.اما ایشان سکه ها را مسترد نمی دارد..شاهدین به نام های آقای رضا ..... و فرشید .......... اظهار داشتند که در تاریخ 28/3/1392 آقای مرزبان به مغازه طلا فروشی مراجعه کرد و ما آنجا حضور داشتیم و 4 عدد سکه بهار آزادی از آقای آصف امانت گرفت. مشتکی عنه از طرق روزنامه وفق ماده 115 ق.ادک (سابق) برای جلسات دادسرا دعوت شده بود که در جلسات حضور پیدا نکرد. دادیار قرار مجرمیت غیابی صادر نمود و این قرار به تایید دادستان رسید و کیفرخواست صادق ................ متهم است به خیانت در امانت در چهار سکه موضوع شکایت آقای آصف به دلایلی از جمله 1-گزارش تحقیقات مراجع انتظامی 2 استماع شهادت شهود 3عدم حضور متهم در دادسرا تقاضای مجازات متهم وفق ماده 674 ق.م.ا مصوب 1375 و ماده 19 ق.م.ا مصوب 1392 نموده است..پرونده مذکور با نظر ریاست محترم دادگستری شهرستان تهران به شعبه 103 کیفری تهران ارجاع می شود.به دستور مدید دفتر شعبه مرجوع الیه وقت رسیدگی برای تاریخ 3/9/1393 تعیین می¬گردد.ابلاغ به شاکی وفق ماده 68 و دادستان وفق ماده 75 و ابلاغ به متهم از طریق روزنامه و وفق ماده 115 ق.آدک به عمل آمده است.در وقت مقرر جلسه با حضور شاکی و متهم و بدون حضور نماینده دادستان تشکیل گردید.دادگاه خطاب به شاکی مفاد ماده 129 ق.آدک سابق را تفهیم می¬نماید و شکایت خود را توضیح دهید آقای مرزبان پیش من آمد و گفت کار من در شهرداری گیر کرده است و می¬خواهم 4 سکه بهار آزادی به کارپرداز بدهم من به ایشان گفتم فقط باید پول نقد داشته باشی تا به تو سکه بدهم گفت شما 4 سکه را به من امانت بدهید اگر به کارپرداز ندادم به شما بر می¬گردانم و من هم قبول کردن و به عنوان امانت به ایشان تحویل دادم که او سکه¬ها را به من تحویل نمی دهد .دادگاه خطاب به متهم شما متهم هستید به خیانت در امانت 4 سکه بهار آزادی چه دفاعی دارید .مفاد ماده 129 به متهم ابلاغ گردید و دادگاه خطاب به او که مواظبت اظهارات خود باشد متهم بیان داشت من از ایشان 4 عدد سکه تمام بهار آزادی خریدم و به ایشان چک دادم و قبول کرد بنابراین من مالک سکه ها هستم و امین محسوب نمی¬شوم.دادگاه خطاب به متهم آخرین دفاع خود را در خصوص اتهام خیانت در امانت بیان کنید.من اتهام را قبول ندارم و تقاضای حکم برائت خود را دارم . دادگاه قرار کفالت به مبلغ 100 میلیون تومان صادر نمود .دادگاه ختم رسیدگی را اعلام نمود و با استعانت از خداوند متعال مبادرت به صدور رای به شرح ذیل می نماید.