خیانت در امانت چک با توجه به قوانین سختگیرانه‌تر سال‌های اخیر برای چک، همچنان جز پرونده‌هایی است که یک وکیل خیانت در امانت باید پیگیری آن را انجام دهد. در پرونده‌های خیانت در امانت چک معمولا چک‌های سفید امضا یا ضمانت تعداد پرونده‌های بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند و در این مطلب به طور کامل در مورد این عمل مجرمانه و جزییات آن صحبت کردیم.
خیانت در امانت به چه معنی است؟
امانت از جمله مهم‌ترین رفتارهای اجتماعی است که در محیط‌های گوناگون به معرض نمایش درآمده و نقش مهمی را در شخصیت افراد ایجاد می‌کند. خیانت در امانت نوعی فعالیت مجرمانه است که در دسته جرایم علیه اموال و مالکیت شخص در نظر گرفته می‌شود. در ابتدای این مقاله می‌خواهیم تعریف و توضیحی از خیانت در امانت را ارائه دهیم.
خیانت در امانت در قانون و طبق ماده ۶۷۴ مجازات اسلامی تشریح شده است.
ماده 674 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) می‌گوید:
هرگاه اموال منقول يا غيرمنقول يا نوشته‌‌هايي از قبيل سفته و چک و قبض و نظاير آن به عنوان اجاره يا امانت يا رهن يا براي وکالت يا هر کار با اجرت يا بي اجرت به کسي داده شده و بنابراين بوده است که اشياء مذکور مسترد شود يا به مصرف معيني برسد و شخصي که آن اشياء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکين يا متصرفين آنها استعمال يا تصاحب يا تلف يا مفقود نمايد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم که خیانت در امانت در چه مواقعی مسلم می‌شود، اگر اقدام انجام داده توسط شخصی در قبال مال ما یکی از شرایط زیر را داشته باشد، می‌توان آن را خیانت در امانت در نظر گرفت:
- استعمال
- تصاحب
- تلف کردن
- گم کردن
استعمال به معنی استفاده کردن بدون اجازه از مالی است که به امانت در نزد امین قرار داده شده است. مثلا شما چک ضمانتی را در نزد امین قرار داده‌اید و وی آن چک را خرج کرده است.
جرم خیانت در امانت چک
چک نوعی مال است و برای مالک حائز اهمیت است. اغلب افراد برای پرداخت دین، وجه معاملات و تضمین ایفای تعهدات داده شده در قرارداد، اقدام به ارائه چک می‌کنند. این چک می‌تواند انواع مختلفی مانند ضمانت داشته باشد.
در این حالت شخصی که این چک را دریافت کرده است زمانی قادر خواهد بود چک را به اجرا ( در بانک آن را وصول کند یا برگه عدم پرداخت وجه بگیرد ) بگذارد که تعهدات، دین و وجه تضمین شده توسط شخص مالک چک برآورده نشده باشد. در این حالت شخص دارنده چک می‌تواند چک مورد نظر را به اجرا درآورد.
حال در چنین حالتی، ممکن است شخصی که چک را در دست دارد بدون در نظر گرفتن شرایط عنوان شده، اقدام به نقد کردن چک کند. این نقد کردن می‌تواند شامل ارائه چک به شخص ثالث یا عدم ارائه آن پس از اتمام تعهدات نیز شود. در چنین حالتی جرم رخ داده‌شده، خیانت در امانت چک نام می‌گیرد و طبق قانون برای آن مجازاتی نیز در نظر گرفته شده‌است.
برای خیانت در امانت بسته به شدت جرم، 3 الی 18 ماه حبس تعزیری در نظر گرفته شده است که توسط قاضی مشخص می‌شود.
خیانت در امانت چک سفید امضا
یکی از انواع خیانت در امانت چک، مربوط به چک سفید امضا است. در این حالت شخص دارنده چک با سوء استفاده از سفید امضا بودن آن، اقدام به نوشتن متقلبانه می‌کند. در این حالت به احتمال زیاد خلاف توافق صورت گرفته این کار انجام شده است و به نوعی خیانت در امانت چک سفید امضا لقب می‌گیرد. در قانون برای این کار مجازات در نظر گرفته شده است و شخص سوء استفاده‌کننده به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
در این قانون عنوان شده‌است که هر شخصی اقدام به سوء استفاده از چک سفید امضایی نماید یا تعهد مورد نظر را سلب کند و دارایی شخص مالک چک را تهدید و به خطر بیندازد، مستوجب مجازات است.
توجه کنید که هرگونه دستکاری یا تغییر چک سفید امضا که موجب برهم خوردن قرارداد فیمابین دو شخص شود، مصداق جعل محسوب شده و خیانت در امانت نمی‌باشد. در چنین حالتی معمولا توصیه می‌شود چک به صورت سفید امضا به اشخاص دیگر داده نشود و به نوعی از ایجاد چنین جعلی جلوگیری شود.
لازم به ذکر است که حتی نوشتن مطلبی در بالای چک سفید امضا نیز مصداق بارز این جرم است. به عبارتی هر عملی که در آن هماهنگی با شخص دارنده چک صورت نگرفته باشد و شخص دارنده چک در آن تصرفی ایجاد کند، جرم تلقی می‌شود.
در ماده 673 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) آمده است که:
هرکس از سفيد مُهر يا سفيد امضايي که به او سپرده شده است يا به هر طريق به دست آورده سوء استفاده نمايد به شش ماه تا يک سال و شش ماه حبس محکوم خواهد شد.
شروع یک مشاوره با وکلای حرفه ای موکل یار
مشاوره حقوقی تضمینی متخصص پایه یک دادگستری ارائه مشاوره حقوقی تلفنی آنلاین و تضمینی در موکل یار
مشاوره تلفنی
پاسخگویی 8 صبح الی 8 شب
تنها با یک کلیک با ما تماس بگیرید !
خیانت در امانت چک تضمینی
از دیگر انواع خیانت در امانت چک مربوط به چک‌های ضمانتی است. این دسته از چک‌ها عبارتند از چکی که برای تضمین انجام تعهد از سوی شخصی به شخصی دیگر ارائه می‌شود. در چنین حالتی اجرای چک ضمانتی به صورت حقوقی و ثبتی قابل انجام است.
لازم به ذکر است که نحوه نوشتن چک ضمانتی، شرایط صدور آن، نحوه به اجرا گذاشتن آن و برگشت زدن آن، دارای قواعد خاص خود می‌باشد و باید با استناد به قانون، اقدام به انجام این موارد کرد.
اگر شخصی برای مجاب کردن فردی به انجام تعهداتش، چک ضمانتی از وی دریافت کند و سپس بدون هیچ دلیل موجهی، اقدام به اجرا کردن چک تضمینی مورد نظر کند، به خیانت در امانت چک تضمینی مرتکب شده است. در چنین حالتی رعایت قوانین و پیروی از آن باعث می‌شود این مشکل به مقدار بسیار اندکی کاهش یابد و امکان به اجرا درآوردن آن توسط افراد متخلف، به حداقل مقدار خود برسد.
در این دسته از خیانت‌ها، چک برای حسن انجام کار یا چک تخلیه توسط مستاجر به کارفرما یا مالک داده شده است و قبل از سر رسیدن موعد اجاره یا اتمام کار، آن شخص نسبت به نقد کردن یا خرج کردن چک می‌پردازد که نمونه‌ای از خیانت در امانت چک است.
راه‌های اثبات خیانت در امانت چک
قانون‌گذار به شکل واضح و برای اثبات دعوا، راه‌حل مناسبی را پیش‌روی اشخاص قرار داده است. به چند شکل می‌توان این خیانت را اثبات کرد که در ادامه به آنها اشاره‌ای خواهیم داشت.
- نخستین راه اثبات خیانت در امانت چک، اقرار شخص مرتکب‌شونده جرم است. در واقع در محکمه شخصی که چک را به اجرا درآورده است اقرار کند که مرتکب این جرم شده است.
- در حالت دوم، شهادت می‌تواند خیانت در امانت چک را اثبات کند. در چنین حالتی اگر دو نفر یا بیشتر اقدام به شهادت کنند که چک مذکور نزد شخص در امانت بوده و این شخص اقدام به نقد کردن آن کرده، خیانت ثابت می‌شود.
- سومین حالت، علم قاضی است که بالاترین دلیل برای اثبات دعوا می‌باشد. در چنین حالت قاضی با بررسی پرونده و شواهد و قرائن موجود، می‌تواند پی ببرد که چک نزد شخص در امانت بوده و نباید آن را مورد اجرا قرار می‌داد.
- علاوه بر موارد فوق، شاکی می‌تواند هر نوع سند مثبتی که اقدام شخص خیانت‌کار را روشن می‌کند، ارائه دهد تا در صورت تایید آن، خیانت در امانت تشخیص داده شود.
- در نهایت داشتن رسید از شخصی که چک به وی سپرده شده است، می‌تواند به عنوان یکی از محکم‌ترین مدارکی در نظر گرفته شود که می‌تواند برای اثبات جرم خیانت در امانت از آن استفاده شود.
به عنوان مثال اگر صادر کننده چک بتواند اثبات کند که چک را به عنوان ضمانت در اختیار شخصی قرار داده و شخص سومی نسبت به نقد کردن چک اقدام کرده است، این مورد می‌تواند در دادگاه به نفع وی باشد و قاضی با استناد به این مدرک رای خود را صادر خواهد کرد.
اثبات خیانت در امانت چک سفید امضا
برای اینکه بتوانیم خیانت در امانت چک سفید امضا را به اثبات برسانیم، نیاز به مواردی داریم که در بخش بالا به آن اشاره شد. شهادت، اقرار، دلایل محکم، علم قاضی و مدارک و مستندات مثبت، می‌تواند باعث اثبات چنین جرمی شود.
بنابراین می‌توان با استناد به این موارد، اقدام به اثبات خیانت در امانت چک سفید امضا کرد و از شاکی طلب حق نمود. همچنین استشهادیه محلی نیز می‌تواند دلیل مناسبی برای اثبات این نوع از خیانت باشد به شرط آنکه مدارک و مستندات مناسب و مثبتی در این رابطه اخذ شود.
خیانت در امانت چک در وجه حامل
یکی دیگر از انواع چک‌های رایج و متداول بین اشخاص، چک در وجه حامل است. در حالتی که اگر نام شخصی بر روی چک نوشته نشود، چک مورد نظر حامل است. در این صورت چک در دست هر شخصی باشد، مالک چک او می‌باشد. این نوع از چک‌ها بسیار خطرناک هستند و کلاهبرداری و خیانت در امانت در این نوع از چک‌ها بسیار متداول است.
برای اینکه بتوانیم خیانت در امانت چک در وجه حامل را اثبات کنیم مانند حالت قبل باید دلایل و شرایط خود را به شکل مناسبی به دادگاه ارائه نماییم. هرچقدر این دلایل و مستندات قوی‌تر باشند، امکان دریافت رای به نفع خود بیشتر است.
نکته‌ی مهمی که در این زمینه وجود دارد، این است که امکان دریافت وکیل برای اثبات خیانت در امانت چک نیز وجود دارد. یک وکیل متخصص و حرفه‌ای می‌تواند به راحتی و با دانش و تجربه خود، این موضوع را با موفقیت پشت سر بگذارد و مجرم را به سزای اعمال خود برساند.
البته بعد از تغییر قوانین مربوط به چک از سال 1399 دیگر نمی‌توان چک را در وجه حامل صادر کرد و حتما باید چک به نام یک شخص با کد ملی مشخص صادر شده و در سیستم بانکی ثبت شود.
متن شکایت خیانت در امانت چک
متن دادخواست شکایتی (در واقع دادخواست برای شکایت های حقوقی و شکواییه برای موارد کیفری استفاده می‌شود) که در ادامه مطالعه خواهید کرد مربوط به شخصی بوده است که به عنوان ضمانت خرید 100 جفت کفش از یک تولیدی، یک فقره چک با تاریخ مشخص در اختیار فروشنده قرار داده و بر اساس یک قرارداد شفاهی فی مابین، قرار بوده است که بعد از پرداخت کل مبلغ، چک عودت داده شود. شاکی بعد از پرداخت مبلغ متوجه شده است که چک ضمانت وی توسط فروشنده خرج شده و نقد شده است.
مشخصات شاکي : نام- نام خانوادگي- شماره ملي و آدرس شاکي
مشخصات مشتکي عنه : نام- نام خانوادگي- شماره ملي و آدرس مشتکي عنه
موضوع شکايت : تقاضاي صدور حکم مجازات خيانت در امانت چک
دلايل و منضمات : قرارداد- رسيد پرداخت- شهادت شهود
شرح شکايت : با سلام رياست محترم دادسراي عمومي و انقلاب احتراما به استحضار مي رساند اينجانب، مشتري جناب آقاي …… فرزند……. بوده و از ايشان، 100 جفت کفش را خريداري مي نمايم
به موجب قرارداد شفاهي، قرار بر اين شد که حداکثر تا يک ماه بعد، يعني تا تاريخ …/…/…، وجه اجناس خريداري شده را تسويه نمايم و چک شماره ……..، عهده بانک ……….. را نيز، از جانب تضمين اداي دين، يه ايشان تقديم نمودم تا در صورت عدم پرداخت وجه اجناس در موعد مقرر، نسبت به نقد کردن آن، اقدام نمايند.
اما، علي رغم پرداخت وجه اجناس، توسط اينجانب، در مورخ …/…/…. که مدارک مثبت آن نيز موجود است، ايشان از استرداد لاشه چک بنده، خودداري نمودند و اقدام به خرج کردن آن وجه چک کرده اند. لذا با توجه به شرح آنچه رفت، از آن مرجع محترم، تقاضاي رسيدگي و صدور حکم مجازات خيانت در امانت چک، در خصوص مشتکي عنه، مستدعي است.
نمونه رای خیانت در امانت چک
پرونده‌های خیانت در امانت چک به دلیل جزییاتی که دارند، می‌تواند زمان زیادی را به خود اختصاص داده و یک وکیل خیانت در امانت حرفه‌ای می‌تواند شما را در این مسیر راهنمایی کند.
در رای دادگاهی که در ادامه مطالعه می‌نمایید، شخصی دادخواست خیانت (اصطلاح درست آن شکواییه خیانت در امانت است) در امانتی را بر علیه شخصی دیگر در دادگاه مطرح کرده است که در آن درخواست عودت چک ضمانت را داشته است. دادگاه بعد از شنیدن دفاعیات متهم، رای به وارد نبودن دعوا داده و متهم توانسته در مقابل جرم خیانت در امانت چک از خود دفاع کند.
در این پرونده که موکل ما به خیانت در امانت متهم شده بود، توانست رای دادگاه را به نفع خود دریافت کند.
رای دادگاه به شرح ذیل می‌باشد:
در خصوص اتهام آقاي س.ش. فرزند م. داير بر خيانت در امانت (نسبت به يک فقره چک به شماره … به مبلغ چهار ميليارد و هشتصد ميليون ريال)، موضوع کيفرخواست شماره 9210430500002995 مورخ 24/9/92 دادسراي عمومي و انقلاب ناحيه يک تهران؛ توجهاً به نحوه شکايت وکلاي شاکي به شرح شکوائيه تقديمي و اظهارات منعکس در صورت جلسه تحقيق و دادرسي و لايحه تقديمي، ملاحظه تصوير مدارک استنادي وکلاي شاکي، تحقيقات معموله، اظهارات شاکي در محضر دادگاه و عنايت به اين که به موجب قرارداد سرمايه گذاري عادي بدون تاريخ استنادي وکلاي شاکي، چک مذکور درجهت تضمين انجام تعهدات قراردادي شاکي با متهم به متهم تسليم شده است که به موجب قسمت اخير بند 2 ماده 6 قرارداد استنادي، متهم با وجود شرايطي مستحق وصول وجه چک گرديده است. لذا با توجه به اين که، اتمام و حسن انجام تعهدات شاکي مجهول مي باشد و هرچند در قرارداد استنادي شاکي عنوان شده که چک تا پايان قرارداد به صورت امانت نزد متهم مي باشد، ولکن خاتمه قرارداد و استحقاق متهم در دريافت يا عدم دريافت چک مجهول بوده و از طرفي حسب اظهار وکيل شاکي در محضر دادگاه، متهم تاکنون اقدامي در جهت وصول وجه چک نيز معمول نداشته است. لذا بنا به مراتب، دليلي که دلالت بر اماني بودن يد متهم نسبت به چک موصوف نمايد ارائه و ابراز نشده است و صرف قيد عبارت امانت در قرارداد نيز با توجه به ساير مندرجات و مفاد آن، دلالتي بر اين امر ندارد و به عقيده اين دادگاه، تضميني بودن آن مسلم مي باشد. لذا مطالبه چک مذکور، محتاج اثبات حسن انجام تعهدات قراردادي است که اين محکمه مجاز و صلاحيت بررسي آن را ندارد و اين امر محتاج اقامه دعوي مدني است. لذا بنا به مراتب و به لحاظ عدم احراز وقوع بزه مذکور و مستنداً به بند الف ماده 177 قانون آيين دادرسي دادگاه هاي عمومي و انقلاب در امور کيفري، حکم بر برائت مشاراليه صادر و اعلام مي گردد. رأي صادره ظرف مهلت بيست روز پس از ابلاغ قابل تجديدنظرخواهي در دادگاه هاي تجديدنظر استان تهران مي باشد.
رئيس شعبه 1072 دادگاه عمومي جزايي تهران ـ زالي بوئيني
همچنین در ادامه رای دادگاه تجدید نظر نیز این رای را تایید کرده است.
در خصوص تجديدنظرخواهي آقاي خ.ج. به وکالت از آقاي م.ع. از دادنامه شماره 01363 مورخ 15/12/92 شعبه 1072 دادگاه عمومي جزايي تهران که به موجب آن در مورد اتهام تجديدنظرخوانده آقاي س.ش. داير بر خيانت در امانت نسبت به يک فقره چک رأي بر برائت ايشان صادر شده با توجه به مندرجات پرونده نظر به اين که مطابق رأي دادگاه محترم بدوي يک فقره چک که نزد تجديدنظرخوانده به عنوان امانت قرار گرفته از ناحيه ايشان و به ضرر شاکي که آن را نزد متهم به امانت سپرده سوءاستفاده قرار نگرفته و درخواست استرداد آن مستلزم طرح دعوي حقوقي است؛ علي هذا دادگاه دادنامه موصوف را که بر مبناي همين استدلال صادر شده صحيح تشخيص و اعتراض تجديدنظرخواه را غيرموجه تشخيص داده و مستنداً به بند الف از ماده 257 قانون آيين دادگاه هاي عمومي و انقلاب در امور دادرسي در امور کيفري دادنامه معترض عنه را عيناً تأييد مي نمايد. اين رأي قطعي است.
رئيس شعبه 9 دادگاه تجديدنظر استان تهران ـ مستشار دادگاه
موسوي ـ ظاهري
نمونه رای که مشاهده کردید، برای نمونه رای خیانت در امانت چک ضمانت آورده شده بود و برای انواع چک‌های دیگر نیز، نمونه رای به همین شکل خواهد بود.